جهان و هستی زیباست و ما توانایی درک و خلق این زیبایی ها را داریم، از نقاشیهای دوران غارنشینی و سفالینه ها گرفته تا پیدایش خط که یکی از بزرگترین اختراعات بشر است و در طول تاریخ، با تلفیق خط و زیبایی انواع خوشنویسی پدید آمده است.
خط سبب بقای آثار و علوم تمام دانشمندان بزرگ مانند: ابوعلی سینا و محمد زکریای رازی و ابوریحان بیرونی و فارابی و خیام و… میشود و اگر خط نبود یک عمر مطالعه و فکر و وقت و علم و دانش تباه میشد و هرگز جوامع بشری تکامل نمیافت و به این پایه از ترقی و تعالی نائل نمی گردید.
در این پست اهمیت سیر و تکامل خوشنویسی را تا رسیدن به عصر حاضر را بیان میکنیم.
در ادامه این پست با ما همراه باشید.
خط و خوشنویسی به معنای زیبانوشتن حروف و کلمات بر اساس اصول و قواعدی مشخص است.
هنر خوشنویسی در ثبت و نشر پیشرفتهای علمی و فرهنگی و همچنین در سایر هنرهای کاربردی مانند نقاشی و نقاشی خط و تذهیب کاربردی هنرمندانه دارد.
پیدایش خط
خاستگاه و زمینه ایجاد خط در ایران باستان را نمی توان به یك دوره و زمان خاص منتسب كرد و پیدایش و گسترش خط از زمان انسان های اولیه تا به امروز در جریان است و همچنان نیز ادامه دارد.
جوامع اولیه بشری، برای ورود به دوره تمدن، به وسایل جدید ارتباطی نیازمند بودند تا فارغ از محدودیتهای ارتباط شفاهی، بتواند افکار و مفاهیم خود را انتقال دهد و ارتباط انسان ها را برقرار کند.
برای اختراع چنین وسیله ای، هنر طراحی و نقاشی مورد استفاده قرار گرفت و انسانها با نقوش و اشکال خط تصویری را اختراع کردند. یکی از بارزترین نمونه های این نوع خط، خط هیروگلیف است که حدود پنج هزار سال پیش در مصر رواج داشته و از چپ به راست نوشته می شده است .
به تدریج خطوط تصویری از نقش ها و طرح های ساده به علایم و نشانه هایی قراردادی تغییر شکل دادند و الفبایی خلق شد. اغلب بزرگان و صاحب نظران اختراع خط و الفبا را بزرگترین اختراع بشر میدانند و الفبا بارزترین نشانه ورود به دوره تمدن و اساسی ترین عامل پیشرفت علمی و فرهنگی بشر در طول تاریخ به حساب می آید.
در ایران باستان خط میخی متداول بود و کتیبه های فراوانی از این خط در دوره هخامنشیان بر جای مانده است. بعدها در زمان ساسانیان، خطی جدید وضع شد که برای نوشتن اوستا به کار رفت و به خط اوستایی شهرت یافت.
در تمام این دوران نیاز به زیباترشدن خطوط و تلفیق خط و زیبایی و همچنین علاقه مردم به این هنر باعث خلق خط هایی جدید و گسترش بیشتر خط و خوشنویسی میشد. در دوران شکوفایی تمدن اسلامی، هنرمندان خطی جدید را ابداع کردند که بی گمان نقطه اوج هنر خط و خوشنویسی بود. در این دوران، هنر خوشنویسی به چنان مرتبه ای از تکامل و تعالی رسید که از زیبانویسی محض، به نوعی نقاشی انتزاعی ارتقا یافت.
عشق و علاقه مسلمانان به قرآن و کلام وحی و کتابت قرآن و کتب احادیث باعث هرچه زیباتر شدن خط و گسترش بیشتر خوشنویسی شد و در مدتی کوتاه چنان آثار شگفت انگیزی در زمینه خط و خوشنویسی پدید آمد که در هیچ دوره ای از تاریخ بشر سابقه نداشته است. آیاتی در قرآن مبنی بر عزت قلم و اعتبار آموختن نیز باعث شد تا خط در میان مسلمانان به عنوان پدیده ای الهی و روحانی مورد توجه قرار گیرد و از احترام ویژه ای برخوردار باشد.
از جمله مهمترین این خط ها میتوان به خط کوفی و خط نسخ اشاره کرد که ابتکار و خلاقیت هنرمندان نابغه ایرانی بود، به طوری که امروزه بعد از گذشت بیش از ۱۲ قرن همچنان خط رایج کشورهای اسلامی است و هنوز هم در مقام مناسبترین نوع خوشنویسی در کتابت قرآن کریم به کار می روند .
اما هنوز طبع لطیف ایرانی و نگاه عارفانه و عاشقانه به هستی و جهان، نیازمند نوعی ناب تر از خوشنویسی بود که خوشنویسی نستعلیق ابداع شد. در ساختار این نوع خوشنویسی، خطوط منحنی که نرمی، زیبایی، شادی و مهربانی را القا می کند چنان هنرمندانه به کار میرود که در مدتی کوتاه به عروس خطوط شهرت یافت.
خط نستعلیق با ابتکار و خلاقیت میرعماد بزرگ در اوایل قرن یازدهم کاملتر شد و بر زیباییش افزوده شد تا به امروز که همچنان هنرمندان و خوشنویسان زیادی در این وادی کوشیده اند و برای تکامل خوشنویسی نستعلیق عاشقانه تلاش کرده اند .
و درنهایت هنرمندان با اقتباس از خط نستعلیق و تعلیق، خوشنویسی شکسته نستعلیق و خط تحریری را پدید آوردند و دنیای خوشنویسی را بیش از پیش زیبا کردند.
گسترش خوشنویسی و خلق هنرهای دیگر
از دیر باز، ایرانیان به هنر خوشنویسی توجهی خاص داشته اند ومردم این سر زمین همواره کوشیده اند تا از این هنر در جهت زندگی بهتر استفاده کنند. در تمام هنرها، هنرمند موظف است که خود را با هنر روز همراه کند و حرف هنرمند باید حرف زمانش باشد تا نسل جدید توانایی فهمیدن و درک آن را داشته باشد، خوشنویسی هم دور از این جریان دور نیست. کنده کاریهای زیبا بر روی ظرف و به کارگیری خط و خوشنویسی درمعماری و زیباسازی بناها و… نمایانگر آن است که ایرانیان، این هنرتزئینی را جزئی از زندگی خود به شمار می آورند و در همه امور به نحو شایسته ای از آن بهره می گیرند و همچنین در هنرهای تجسمی مانند نقاشی، نقاشی خط ، مینیاتور، تذهیب و سایر صنایع دیگر نیز از خوشنویسی استفاده کرده اند.
نقاشی خط از جمله مهمترین و زیباترین هنرهای مرتبط با خوشنویسی است و از ترکیب هنرمندانه نقاشی و خوشنویسی به وجود می آید و زیبایی های هر دو هنر را در دل دارد. نقاشی خط از ویژگی های مثبت این دو هنر استفاده می کند تا پیام های عمیق عاطفی و انسانی را به دیگران منتقل کند.
وقتی رنگها، حروف، خطها و نقطه ها در دل تصاویر و رنگها جای می گیرند، قدرت انتقال پیام چند برابر می شود وقتی حروف در فضای عاشقانه و هنرمندانه استفاده می شود، هنری معاصر و بسیار ارزشمند خلق می شود که همان نقاشی خط است.
…….عکس……
امروزه در نیازهای جامعه نیز از خوشنویسی بهره میگیرند، رقابتهای تجاری، سینماها، مسابقات، تبلیغات، اعم از آگهی ها و پوستر ها و همچنین روزنامه ها و کتب و سایر نشریات، به هنرمندان فرصتی بخشیدند که با هوشیاری خاص خود این هنر را در روندی جدید به کار گیرند و خط و خوشنویسی می تواند این نیازها را برآورده نماید.
در دنیای سنتی، خط وظیفه داشت که مفهوم را به آسانترین، سهل ترین، سریعترین و خواناترین وجهی بیان نماید تا در نگاه اول فرم و محتوا و شکل و مفهوم یک مکان به بیننده و خواننده القاء شود. اما اینک وظیفه مهم خط، زیبایی و تبلیغ است. پس استفاده از خط نوشتار در گرافیک، امری اجناب ناپذیر وجدا نشدنی است، بنابراین تایپوگرافی از دستاورد های مهم خوشنویسی است.
تایپوگرافی، هنر چیدمان حروف، برای رسیدن به یک زبان تصویری است و همچنین هنر نوشتن کلمه یا جملات بسیار کوتاه با شکل و سبکی ویژه که بار تصویری و نمایشی بالایی دارد و هویت چیزی را می رساند. بدون وجود خوشنویسی هرگز تایپوگرافی شکل نمیگرفت در واقع تکنولوژی به گسترش خط و خوشنویسی کمک کرده و با استفاده از آن میتوان خطوط زیبا همرا با قواعد خوشنویسی را خلق کرد. هرچند که این خطوط نوشته شده با کامپیوتر هرگز زنده بودن و طراوت خطوط نوشته شده با دست را ندارد ولی گونه ای از هنر است و نمیتوان آن را نادیده انگاشت.
سخن پایانی:
جایگاهی که امروزه خط در دنیای کنونی دارد و پیشرفتی که در طول این سالیان دراز کرده است، مرهون تلاش و خلاقیت و سلیقه و ابتکار تمامی هنرمندان تاریخ است و هنرهای جدیدی که در پی گسترش خوشنویسی به وجود آمده است را نیز از تلاش این هنرمندان داریم.
هنر هیچ گاه توقف ندارد و ابتکار و خلاقیت هنرمندان و هنرجویان را برای بهتر شدن و زیباتر شدن میطلبد.
برای ورود به وادی هنر هیچ گاه دیر نیست. خود را از آرامش این دنیای لطیف و هنرمندانه محروم نکنید.
بسته های آموزش شکسته تحریری میتواند قدمی به سمت این هنر اصیل و جذاب و لطیف باشد.
آموزشگاه خط و قلم در حیطه آموزش خوشنویسی و خوش خطی قدمهای زیاد و مهمی برداشته است.
اگر به دنبال تند نوشتن و زیبا نوشتن هستید، اگر میخواهید دستخط بهتری داشته باشید، این بسته قدمی مهم برای شماست.
