عصر دیجیتال و دنیای ارتباطات که نزدیک به سه دهه از عمر آن می گذرد، همه چیز را تحت تاثیر خود قرار داده و با خلق پدیده های دیجیتالی جدید، به نوعی زندگی را برای ما آسان کرده است. احتمالا شما هم اصطلاح امضای الکترونیک را شنیده اید؛ چیزی که در سال های اخیر رواج بیشتری پیدا کرده است و عده ای از مردم در سراسر جهان و ایران از آن استفاده می کنند.
امضای الکترونیک پدیده ای است که در قرن بیست و یکم به وجود آمد و قطعا می توان آن را محصول هزار سوم و عصر دیجیتال دانست.
هر چه زمان رو به جلو حرکت می کند، استفاده از امضای دیجیتال رونق بیشتری می گیرد و مردم به آن تمایل نشان می دهند. با تمام این اوصاف بسیاری از مردم هستند که هنوز آشنایی زیادی با امضای الکترونیکی نداشته و طریقه استفاده از آن را هم نمی دانند. در ادامه با «خط و قلم» همراه باشید تا به شما بگوییم که «امضای الکترونیکی چیست و چه جایگاهی در ایران و جهان دارد؟»
مفهوم امضای الکترونیکی
در آغاز آشنایی با هر چیزی، ابتدا لازم است که با مفهوم آن آشنا شوید. امضای الکترونیکی یه نمایه دست نویس از نام، نام خانوادگی و لقب اشخاص است که هویت یک فرد را از لحاظ قانونی تایید کرده و وضعیت قراردادی و اطلاعات موجودی تایید شده در یک سند را نشان می دهد. این امضا همانند امضای دست نویس تمامی آثار حقوقی را داراست و ماهیت آن دقیقا شبیه به امضای دستی و اثر انگشت است؛ با این تفاوت که مفهومی دقیق تر و امن تر در دنیای الکترونیک دارد.
امضای الکترونیک این قابلیت را دارد که هدف فرد را برای پذیرش محتوای یک سند یا مجموعه ای از اطلاعات مرتبط با آن امضا بیان کرده و از نظر قانونی هم به رسمیت شناخته می شود. همچنین امضا کننده باید به تمام مفاد و شروط سندی که امضا کرده پایبند باشد.
بیشتر بخوانید | چگونه از کلاس های غیرحضوری بیشترین استفاده را ببریم؟
ضروریات امضای الکترونیک
با توجه به پیشرفت روز افرون ارتباطات و در کنار آن تجارت الکترونیک، ایجاد اطمینان و اعتماد در افکار عمومی جز ضروریات محسوب می شود و بسیار پر واضح است که لازمه این اعتماد، تضمین امنیت و اعتبار تبادلات الکترونیکی داده ها می باشد. آن چه که باعث می شود تا اعتبار سند و یا قراردادها تامین شود، صحت و درستی انتساب آن به صادر کننده قرارداد است و این موضوع فقط و فقط با امضا کردن و یا مهر زدن سند انجام می شود.
حتما به این امر آگاه هستید که در قوانین و مقررات کسب و کارهای اینرتنتی، امضای الکترونیکی یک پدیده تازه و جدید محسوب می شود. به همین خاطر در قراردادهای الکترونیکی هم باید بر اساس ویژگی های منحصر به فردی که مربوط به این قراردادها می شود، انتساب آن را از طریق قوانین موجود به صادر کننده احراز کرد. به همین خاطر مانند حقوق سنتی، مفاد اسناد الکترونیکی هم مبتنی بر یک اصل است که می گوید: «اسناد بدون امضا، فاقد اعتبار و سند حقوقی هستند.»
مستندات قانونی امضای الکترونیکی
بر اساس قانون نمونه دفاتر اسناد کشور آمریکا، تعریف امضای الکترونیکی این چنین است: هر گونه صدا، علامت و یا فرآیند الکرونیکی که به یک مدرک الکترونیکی و با در نظر گرفتن شرایط علمی مرتبط با آن، الحاق و یا با آن همسان سازی شده و این امضا از سوی شخصی که قصد پذیرش مدارک را دارد، درج شده و یا به امر او طراحی گشته است.
در بسیاری از کشورهای دنیا در بین سال های 1966 تا 2001 میلادی، با استفاده از مقررات بین المللی موجود و رهنمون های ارائه شده در رابطه با موضوع امضای الکترونیکی، قوانین مختلفی در این زمینه تصویب شد و در حال حاضر هم از این امضا در تمام نظام های حقوقی استفاده شده و مورد پذیرش قرار دارد.
در کشور ایران نیز امضای الکترونیک این گونه تعریف می شود: امضای الکترونیک عبارت است از هر نوع علامت ضمیمه شده و یا به نحو منطقی و اصولی متصل شده به اطلاعات پیام که برای شناسایی امضا کننده اطلاعات مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع امضا الکترونیک
از ابتدای ایجاد امضا الکترونیک تا به امروز روش های مختلفی در رابطه با نحوه انجام این امضا وجود داشته که با توجه به افزایش ضریب امنیت، معرفی و به کار گرفته می شود. با این حال امضای الکترونیک به سه دسته تقسیم می شود:
یک : امضای الکترونیکی ساده مانند امضای یک سند و ارسال یک کپی اسکن به وسیله ایمیل، نام کاربری و رمز عبور و یا پذیرش شرایط و اصول یک وبسایت می باشد. در واقع می توان گفت یک پیوند منطقی میان حساب کاربری که همان آدرس ایمیل است و امضا وجود دارد. با تمام این اوصاف امضای الکترونیکی ساده، امضای کننده واقعی را اثبات نمی کند و از امنیت پایینی برخوردار است.
دو : امضای الکترونیکی پیشرفته الزامات زیر را به دنبال دارد: در ابتدا باید منخصر به فرد امضا کننده بوده و به وسیله او و یا تحت اراده انحصاریش صادر شده باشد. همچنین هویت امضا کننده اطلاعات باید مشخص شود و با داده های پیام امضا شده به نحوی مرتبط باشد که هر گونه تغییر بعدی در آن داده های پیام به خوبی قابل تشخیص باشد. در ضمن امنیت امضای الکترونیکی پیشرفته بسیار بالاتر از امضای ساده است.
سه : امضای دیجیتال پیشرفته ترین و پرکاربردترین نوع از انواع امضای الکترونیکی است که مبتنی بر علم رمزنگاری بوده و به سبب آن که از امنیت بالایی برخوردار است جایگزین سایر روش ها شده و بسیاری از قانون گذاران از جمله قانون گذار تجارت الکترونیک ایران این نوع امضا را پذیرفته اند.
مزایای استفاده از امضای دیجیتال
حتما تا به حال متوجه شدید که امضای دیجیتال از مزایای بسیار زیادی برخوردار است. از جمله اصلی ترین مزیت های این امضا می توان به ایمن سازی اطلاعات و حفظ امنیت شبکه اشاره کرد. همچنین امضای دیجیتال در موضوع تجارت الکترونیک و مدیریت اسناد الکترونیکی جایگاه ویژه ای دارد. این امضا تصویب هویت، امنیت، محرمانه بودن، امانت داری و همچنین غیر قابل انکار بودن را به رخ دیگر امضاها می کشد.
در امضای دستی، هر تغییری در محتوا و مفاد سند امضا شده به آسانی قابل تشخیص است؛ ولی در امضای دیجیتال هیچ گونه امکان جعل و یا تغییر اسناد وجود ندارد و اگر چنین اتفاقی بیفتد، امضای دیجیتال اعتبار خود را از دست می دهد. همچنین در امضای دیجیتال این امکان وجود ندارد که فرد اسناد امضا شده را انکار کند؛ چرا که به وسیله این امضا می توان به هویت امضا کننده پی برد.
از دیگر ویژگی های امضای دیجیتال باید به این موضوع اشاره کرد که امضای هر سند برای آن سند منحصر به فرد و مرتبط با محتوای آن بوده و امکان استفاده مجدد روی سندی دیگر و یا جایگزین کردن آن با امضای دیگر وجود ندارد. پشتوانه حقوقی امضای دیجیتال در کشور از دیگر مزیت های آن است و به همین خاطر قانون تجارت الکترونیک ایران در ماده هفت، اعتبار قانونی این امضا را عنوان می کند.
در پایان باید بگوییم که با توجه به انواع امضای دیجیتال، این شما هستید که تعیین می کنید از کدام امضا الکترونیکی در کجا استفاده نمایید. چرا که هر کسب وکاری با توجه به شرایط و ضوابطی که دارد، نیازمند یک نوع امضا است. بهترین کار آن است که در ابتدا تمامی شرایط و ضوابط را بررسی کرده و سپس اقدام نمایید.
مطالب اخیر :
