وقتی برای عزیزی که دور از ماست نامه مینویسیم یا وقتی که کتابی را هدیه میگیریم و اول کتاب یادداشتی مینویسیم و آن کتاب، از همه کتاب های دنیا متمایز میشود، وقتی روی پاکت هدیه با اشتیاق مینویسیم تولدت مبارک یا هر پیام تبریک محبت آمیز دیگری و…
همه این ها چیزی فرای یک نوشته معمولی است، یک دست خط ریشه ماست که میتواند معرف شخصیت ماهم باشد.
حالا فکر کنید از تمام اینها دستخط را بگیری و به اصطلاح تایپ بکنیم آن وقت نامه ای که قرار است دستخط دوست باشد، تبدیل به نامه ای با شکل و روی اداری میشود که کلمات زنده نیستند و روح ندارند.
چقدر خوب که زبان فارسی ما یک شرایطی دارد و این خط زیبای ما بن مایه ای دارد که میتواند طوری تحریر شود که خودش در عین زیبایی در تابلویی زیبا به رخ همه کشیده شود.
حالا فکر کن تو با خط نستعلیق بنویسی سلام و از هر دندونه سین هزار سلام میریزه
از تحریر عشق و پیچ و تاب قامتش که دیگر عرضی نیست…
متن مصاحبه تلویزیونی
امروز میخواهیم در مورد موضوعی حرف بزنیم که کمتر به آن به شکل جدی پرداخته شده
امشب مهمانی هنرمند و عزیز داریم، جناب آقای لطفعلی خانی خوشنویس و خطاط در کنار ما خواهند بود
- جناب آقای خانی، ما در شب های مختلف در مورد هنر و مهارت های مختلف صحبت میکنیم، خیلی خوشحالیم که امشب قراره درمورد خط صحبت کنیم.
سلام من هم خیلی خوشحالم در خدمتتون هستم
- شاید آشنایی ما با خوشنویسی تنها محدود به هنری باشد که گاهی وقت ها قاب کنیم و به دیوار خانه بزنیم و خیلی هم اهمیت حیاتی برای ما نداشته باشد. درکل مردم چقدر درمورد خط و خوشنویسی آشنایی دارند؟
من خودم برای دسته بندی ای که برای افراد قرار دادم، 3 طبقه بندی عنوان کردم که تقریبا در این 3 دسته بندی همه افراد قرار میگیرند
بعضی افراد هستند که خیلی خوش خط اند یعنی خطشان خیلی عالیست که دقیقا متوجه منظور من میشوند.
دسته دوم افرادی هستند که خطشان خیلی بد است و از بدخطی واقعا رنج میبرند.
دسته سوم افرادی هستند که معمولی اند، نه دست خطشان خوب است و نه بد.
حالا تفاوت این ها در چیست؟ کسانی که دست خطشان خیلی خوب است و یا خیلی بد است دقیقا تجربه های خیلی خوبی از آموزش خط و خوشنویسی دارند.
کسانی که دست خط بدی دارند به دنبال خط هستند و آنهایی که خط خوبی دارند از خوشنویسی و خط زیبا لذت میبرند ولی دسته سوم که افراد معمولی هستند شاید شرایطی را تجربه نکردن که یا خطشان را خوب کنند و یا به دنبال خوش خطی بروند، چون هیچکس نه از خطشان تعریف کرده و نه از خطشان انتقاد شده است.
یعنی هیچوقت این مسائل را تجربه نکرده اند و اگر این مسائل را تجربه کنند میفهمند که این خط چقدر میتواند در زندگی شان موثر باشد.
- ممکنه خیلی ها همین الان بگن که خیلی کم با خط مینویسیم و بیشتر کارمان با کامپیوتر است و تایپ کردن، که البته بیشتر دلایلی که افراد بد خط شده اند بخاطر همین موضوع است و تمرین واقعی برای تمرکز روی خط کمتر شده است. از نظر شما خط چقدر میتواند تاثیر داشته باشد؟
بله دقیقا همینطور است، افرادی که خطشان خوب است اصلا سراغ تایپ نمیروند، من شخصا تمام نامه هایی که میزنم و کارهایی که انجام میدهم هیچوقت تایپ نمیکنم، افراد معمولی و کسانی که خطشان بد است همیشه دنبال تایپ کردن اند و از موضوع دست نویسی نامه ها فرار میکنند.
من همیشه گقته ام که خط همیشه جادو میکند یعنی معجزه ای در خط هست که تاثیر آن را فقط کسانی میتوانند بفهمند که خط خیلی خوبی دارند.
مثلا من وقت هایی که وقت درس خواندن نداشتم و سر امتحان میرفتم فقط فکرم این بود که همان چیزهایی که بلدم را بهترین خطم بنویسم و بدون شک جواب میداد و حتی استادان به دنبال من میگشتند و مشتاق بودند بدانند این خط برای کیست و با چه چیزی نوشته شده است و بسیار برایشان جذابیت داشت.
فقط کسانی که در حوزه خط هستند و خط خوبی دارند متوجه منظور من و جادوی خط میشوند و افراد معمولی و بدخط ها این مسائل را هیچوقت درک نمیکنند که چه اتفاقاتی میتواند برایشان در حوزه خط بیوفتد.
- در آن سوی استودیو 2 تن از دوستان و هنرجویان شما حاضرند، دوستان رو معرفی میکنید؟
بله، دوستان ما جناب آقای سعید رفیعی که سالیان سال است در این زمینه فعالیت دارند و از هنرجویان من بودند و هم اکنون معلم و استاد این هنر هستند که هم در دوره های مجازی تدریس میکنند و شاگرد های زیادی دارند و جناب آقای سینا درافشانی هم چندسالی است که آشنا شده ایم و توانسته اند بسیار در این راه پرعشق موفقیت های زیادی را کسب کنند
- آقای خانی شما از این صحبت کردید که خوش خط بودن میتواند بسیار تاثیرگذار باشد کمی از این بیشتر صحبت کنیم.z
- خوشنویسی هم مانند هر هنر دیگری اگر کسی آن هنر را ببیند ما را ستایس میکند تاثیر واقعی در روند زندگی ما دارد؟
اگر از مقوله دسته بندی های من وارد شویم، افرادی که خوش خط هستند اگر به شخصیتشان هم رجوع کنیم میبینیم که شخصیت کاملا آرامی دارند درواقع خط ارتباط تنگاتنگی با شخصیت و بعد روانشناسی دارد. شما اگر یک خط خوب را در جایی میبینید اولین اتفاقی که میوفتد احساس آرامشی به شما انتقال داده میشود که واقعا لذت بخش است و این در خود خوشنویس تاثیر مستقیم دارد.
نکته مهمی که میشود اشاره کرد آن است که بعصی افراد که در اتفاقات روزمره که عصابشان بهم میریزد و پریشان حال اند اگر خودکار و قلمی نزدیکشان باشد به فکر این اند فقط خط خطی کنند درواقع با اینکار ذهن تخلیه میشود.
یعنی اتفاقاتی که در روند خوشنویسی رخ میدهد میتواند تاثیر بسیار خوبی در حال آدمی داشته باشد و آرامش هدیه کند.
- نمیدونم شماهم این عادت را دارید یا نه، من خیلی وقت ها تلفن که حرف میزنم به خصوص بحث کاری باشه و صحبت طولانی بشه بسته به نوع گفتگو، با خودکار چیزهایی حتی بی معنی مینویسم و این باعث تمرکز حواسم میشود و اگر صحبت خوب باشد خطم تغییر میکند.
بله دقیقا
این برای خودتان هم پیش آمده اگر خط خوب دیده باشید و اگر کمی خوش خط بنویسید تاثیرش را در نامه ای که مینویسید دیده باشید.
آنقدر تمرین کن تا بهترین باشی
تو کم کم تغییر خواهی کرد
شاید خودت خیلی متوجه نشوی
اما کم کم منحصربفرد خواهی شد
همین امروز، همین حالا
- نمونه دستخط جناب آقای خانی را باهم دیدیم و فکر میکنم اون آرامشی که صحبت کردن ما باهم در این نوشتار شما دیدیم و حس کردیم و برای خود من خیلی جالب بود.
پیرو صحبت قبلی، فکر کنم برای خودتون هم پیش آمده باشد که همچین شرایطی را تجربه کرده باشید
- بله دقیقا، من یادم میوفته به یک درخواست کاری که داشتم و فکر میکردم که چطور این رو ارائه بکنم تا در بین نامه هایی که مثلا به یک مدیر میشود خاص تر باشم، فکر کردم که برخلاف روال عادی که همیشه ماشین نویس است من این نامه را با دستخط خودم بنویسم. اون آقایی که نامه رو دریافت میکرد وقتی نامه رو دید گفت این نامه خیلی عجیبه! من این نامه رو محرمانه میکنم و این نامه خود به خود محرمانه شد و رفت و خیلی زودتر به نتیجه رسید و یادمه که وقتی نامه رو فرستادم 3 روز بعد به من زنگ زدن و گفتن مدیر میخواد شمارو ببینه و جمله ای به من گفتن که من هیچوقت از خاطرم نمیره! ایشون به من گفتن که من نامه شمارو چندبار خوندم، غیراز اینکه پر از شعر و متن ادبی بود و اصلا متن اداری نبود ولی ایشون درمورد خط هم با من صحبت کردن و این اتفاق خوبی بود که خط و خوب نوشتن در زندگی من داشت. قطعا هنرجویان شما ازین خاطره ها زیاد برای شما گفتن.
بله قطعا، کسی که 5 جلسه کلاس رو تجربه میکنه میاد میگه که فلانی خط مارو دید و گفت چقدر خطت خوب شده، کلاس میری؟
(باخنده) البته خیلی ها هم دوست ندارند عنوان کنند کلاس میروند و دوست دارند بقیه فکر کنند از اول خطمان خوب بوده.
- تمرین چقدر موثر است؟ بعضی ها زود میپرسن که پدر و مادرت هم خوش خطن؟ از اول استعداد داشتی؟
بدون شک تاثیر دارد یعنی اگر پدر و مادر خوش خط باشند تاثیرات خود را روی خط فرزند خواهند گذاشت ولی نه کاملا!
خط به عنوان یک مهارت با دانستن چند نکته خیلی ساده میشود آموخت و چیز پیچیده ای نیست
به نظر من هرچیزی که قابل تقلید باشد به راحتی میتوان یاد گرفت، خط از جمله مهارت هایی است که در کمترین زمان و با دانستن نکات و اصولی که بسیار ساده است و اگر امشب فرصت بشود اشاره کنم، خیلی راحت میتوان یادگرفت و آموزش دید.
که البته روی مقوله وراثت و اینکه خط ارثی است خیلی نمیشود مانور دارد و با میتوان با تمرین به نتیجه خیلی خوبی رسید.
- درمدرسه من یادم هست که کتاب هایی بود که سرمشقی داده بود و ما سعی میکردیم شبیه به اون بنویسیم ولی الان نمیدونم سرمشق های خط به چه صورت است وآیا هنوز این شیوه وجود دارد؟
بله تغییرات خیلی جزئی در زمینه آموزش در مدرسه داده اند ولی نه به آن شکل.
- چقدر مدرسه در زمینه خوشنویسی میتواند تاثیرگذار باشد و آیا اصلا زمانی هست که روی این مهارت کار بکنند؟
گلایه ها در این زمینه واقعا زیاد است و من خودم شخصا از منتقدین هستم البته نه فقط منتقدی که حرف بزند و همیشه سعی کردم قدم هایی بردارم و باز اتفاقات دیگری در این زمینه در راه است تا آموزش خوشویسی در مدرسه متحول شود.
متاسفانه سیستم همان قدیم است و شیوه آموزش سنتی است و سعی نمیکنند با تکنولوژی پیش بروند و الان با توجه به نسل امروز همه دنبال راحت ترین راه برای آموزش اند و دیگر نمیتوانند مثل قدیم بنشینند و با حوصله بسیار فراوان خط یاد بدهند، باید ساده ترین راه را امتحان کنند.
یک موضوع خیلی مهمی که واقعا باید در موردش فکر کرد آن ست که شما در هر زمینه ای که نگاه میکنید، ریاضی، علوم و… چیزی وجود دارد به نام انگیزه که افراد براساس آن انگیزه تلاش کنند، مثلا المپیاد ریاضی یا در زمینه ورزشی فرد به مهارت بالایی میرسد و در مسابقات ورزشی مدال کسب میکند ولی متاسفانه در خط هیچ انگیزه ای برای بچه ها وجود ندارد که مثلا فرد بگوید مسابقات کشوری داریم که هرساله یا 2 ساله انجام میشود، البته مسابقات 2 سالانه خوشنویسی داریم که خط با قلم و خط درشت است ولی خط تحریری نیست که باز هم متاسفانه هیچ تاثیری برای مدارس ندارد.
- استاد الان اوضاع کار چجوریه؟ اگر کسی به عنوان یک شغل به آن نگاه کند درآمدزایی خوب را دارد؟
به طور کلی در 2 مقوله میتوان وارد شد:
بخش هنر: آثاری که از خوشنویسان به جای میماند واقعا با قیمت های خیلی خوب فروخته میشود و به عنوان یک شغل خیلی ها مشغول فعالیت اند البته ناگفته نماند که نسبت به قبل کمی کمتر شده و افراد تمایلشان به سمت نقاشیخط بیشتر شده و بیشترارتباط برقرار میکنند و میپسندند تا خوشنویسی.
در کشوری مثل ترکیه اگر نگاه کنید خیلی به مقوله خوشنویسی بها میدهند و موزه های خیلی خوبی دارند، نیاز هست در کشور ماهم برای این موضوع تمهیداتی اندیشیده شود و بیشتر وقت گذاشته شود چون به هرحال جزء هنر ایرانی به حساب می آید و باید برایش وقت گذاشته شود.
البته غیر از هنر زمینه های دیگری هم برای کار در زمینه خوشنویسی وجود دارد، مثلا تدریس خوشنویسی برای هنرمندان شغل به حساب می آید.
کارهای بسیار دیگری هم میتوان انجام داد مثلا خود ما و خیلی از مدرسین و خوشنویسان در زمینه کارت های دعوت فعالیت میکنند. برای مثال کارت دعوتی که قرار است به میهمان داده شود با بهترین و زیباترین خط آراسته شود.
- چقدر خوب! مخصوصا کارت های عروسی وقتی به دستمان میرسد من اول دست خط را نگاه میکنم و اولین چیز نظرمن رو جلب میکنه.
ما با دوستان خودم و کسانی که خوشنویس هستند و همه از هنرجویان خودمان بوده اند، مجموعه ای را جمع کرده ایم و تمام دعوتنامه ها را زحمت میکشند و خوشنویسی میکنند و توانسته تاثیر بسیار خوبی بگذارد.
- چقدرعالی این یعنی یک کارآفرینی در حوزه دستخط و خوشنویسی خط تحریری،
- اساسا ما خیلی روی خوشنویسی با خودکار کار نکرده ایم و وقتی حرف خوشنویسی میشود ما همان خوشنویسی با قلم در ذهنمان نقش میبندد.
دقیقا همان نگاه اولی که گفتم!
تا تجربه نکنیم و دنبالش نرویم علاقه و آگاهی مناسبی ایجاد نمیشود.
- جناب خانی دست به قلم شده اید، چه چیزی مینویسید؟
(باخنده) بله، میخواهم سرمشقی بنویسم و خط شما را ببینم
- البته خطی که ما فکر میکنیم خوب است با چیزی که استاد خط مدنظرشان ات بسیار متفاوت است.
- من یک مقدار کند تر از شما مینویسم، شما خیلی تند نوشتید، آیا تند نوشتن و خوش خط نوشتن باهم منافات ندارد؟
این خطی که من نوشتم به عنوان خط نستعلیق از آن اسم میبرند، خط نستعلیق برای هنرجویان و کسانی که میخواهند آموزش ببینند مناسب است چون اوایل کار آموزش برای تمرکز بیشتر روی اصول و قواعد و خوش خط نوشتن باید کند نوشت، به مرور زمان که در نستعلیق مسلط شدیم باید وارد خط شکسته نستعلیق شویم که در تندنویسی خیلی میتواند کمک کننده باشد و در حالت عادی بیشترین کاربرد برای افراد در خط شکسته است.
- (در حال نوشتن از روی سرمشق استاد خانی) اون آرامشی که شما از نوشتن گفتید رو من خیلی باهاش موافقم و الان حسش میکنم.
(استاد پس از دیدن خط مجری) بسیار عالی خط خیلی خوبی دارید تبریک میگم بهتون
جا داره که در انتهای برنامه من از اساتید خوب خودم استاد علی گنجی و استاد احمد پیله چی تشکر کنم که من هرچی دارم از این بزرگواران دارم.
سپاسگزارم از شما
برای مشاهده فیلم مصاحبه تلویزیونی روی لینک زیر کلیک کنید:
