خوشنویسی برای چپ دست ها

بیشتر جمعیت جهان را راست دست‌ها تشکیل می‌دهند و تعداد چپ دست ها بسیار کم است. يكی از مسائل و مشكلات آموزشی اساتید خوشنويسی، چگونگی آموزش به هنر جويان چپ دست است. در این پست وبلاگ به بررسی خوشنویسی برای چپ دست ها میپردازیم، با ما همراه باشید…

خوشنویسی به خودی خود هنری اكتسابی است و میتوان آنرا به منتهای درجات،چه با دست راست و چه با دست چپ آموخت.

مقايسه راست دست ها و چپ دستها در هنگام نگارش خط

در خوشنويسی و خط نستعليق، حركت و مسير حروف كلمات با دست راست همخوانی دارد مثلا حروف افقی که از سمت راست آغاز میشوند و متناسب برای نوشتن با دست راست هستند در حالیكه حرکت این حروف خلاف جهت طبیعی دست چپ است كه تمايل دارد به سمت چپ حركت كند ولی این نكته نمیتواند مانع پيشرفت فرد شود، زيرا خوشنويسی به خودی خود هنری اكتسابی است.  مانند بعضی ازافرادی كه از نعمت دودست محروم اند و با انگشتان پا خط نستعليق را حتی تا مراحل عالی و ممتاز رسانده اند.

همه ی ما در دوران مدرسه دوستان و یا هم کلاسی هایی را داشته ایم که با دست چپ مینوشتند و یا چپ دست بودند و با این طرز فکر غلط که دست چپ ها نمیتوانند به خوبی بنویسند رو به رو شده ایم.

متاسفانه همیشه همه امکانات برای قشر وسیع تر جامعه طراحی و ساخته میشود و بقیه باید خود را به شکلی با آن وفق دهند. چپ دست ها در تمام زندگی‌شان در دنیایی رشد می‌کنند که تمامی امکانات و نیازمندی‌هایش برای راست دست‌ها ساخته شده است، با این حال دقیقا به خوبی راست دست‌ها از آن استفاده می‌کنند. بنابراین بهتر است بی‌انصافی در حق چپ دست‌ها را کنار بگذاریم و به جایش دنیای نوشتن را از دیدگاه آنها ببینیم.

آموزش خوشنویسی در چپ دست ها و راست دست ها هیچ تفاوتی ندارد و تنها این پشتکار و تمرین و تکرار افراد است که باعث پیشرف و یا مانع پیشرفت افراد میشود.

گذشت زمان و صفحات تاریخ نشان داده که چپ دست‌هایی همانند لئوناردو داوینچی، ناپلئون، گاندی، باراک اوباما، انیشتین، چارلی چاپلین، ارسطو، افلاطون، بتهون، فریدریش نیچه، ماری کوری، پیکاسو، ویلیام شکسپیر و هزاران تن دیگر از افراد مشهور جهان چپ دست بودند و توانسته اند به مشاهیر نامدار جهان تبدیل شوند.

جودی کریستینسن، عضو معلمان دست خط و خوشنویسی  در پست خود درمورد آموزش خوش نویسی و چپ دستی بیان میکند که دو راه برای نگه داشتن خودکاربرای چپ دستان وجودارد:

1. هنرجویان انگشتان دست خود را در اطراف قلم منحرف کنند تا تقلید زوایای نوشتاری که دست راست به دست می آید به طور طبیعی در دست چپ بدست آید.

2. بدون چرخاندن و خم شدن مچ دست بنویسید.

بنابر این نوع حرکت دست در تحریر حروف نمیتواند مانع آموزش چپ دستان و راست دستان بشود زیرا برخی از حروف با حرکت چپ دست ها هماهنگ و برخی دیگر با حرکت دست راست دست ها هماهنگ شده است.

گرفتن صحیح خودکار در یادگیری و آموزش خوشنویسی و زیبانویسی نقش بسیار مهمی دارد و عدم آگاهی و آموزش صحیح در مورد نحوه ی گرفتن صحیح خودکار یا مداد علت بسیاری از دستخط های بد است. اولین نکته در گرفتن صحیح خودکار این است که انگشت شست نباید فشار زیادی به بدنه ی خودکار وارد کند، فشار شست فقط باید طوری باشد که خودکار از دست جدا نشود و باقی فشار اضافه است.

پس اگر بعد از نوشتن چند سطر دچار خستگی دست میشوید، احتمالا فشار اضافه به بدنه ی خودکار وارد میکنید و باید با دقت و چند دقیقه تمرکز و تمرین فشار اضافه ی شست را با کمک دست دیگر بردارید.

معلم خط بايد برای آموزش خوشنويسی به چپ دستان درگام نخست اطلاعات لازم را از روحيه وعلاقه و طبع هنری هنرجوی چپ دست به دست آورد. در بُعد عملی نيز بداند که هنرجو تا چه حد میتواند هنر  و توانایی و استعداد خود راپرورش میدهد.تا آنجا كه در اكثر قابل توجه چپ دست ها مشاهده میشود، آنها تمايل دارند با قلم راست دست بنويسند.

همچنین چپ دست ها علاقه مندند ميدان قلم خود را كمی بازتر طراحی كنند و از اين طريق به ميزان كمی زبانه قلم بلندتر باشد، زيرا اين امر موجب میشود قدرت چرخش قلم، به ويژه در صعودها ،بيشتر شود.

از نظر چپ دست ها، بهترين حالت برای گرفتن كاغذ و زاويه آن نسبت به چشم، به شكل وحالت مايل است؛ زيرا در حالت مايل، ميدان ديد چشم افزايش میيابد. البته باز هم ذكر اين نكته ضروری است كه ميزان مايل بودن به فرد بستگی دارد و به طور حتم برخی چپ دست ها از این قاعده پیروی نمیکنند.

خوشنويسي امروز از نظر تكنيكي پيشرفت بسياري كرده است اما اساس كار همان نظام كلاسيك آموزشي است همچنين هنرجوياني كه قدرت دست چپشان در نوشتن بيشتر است هيچ مشكلي در مشق كردن ندارند و شيوه تراش قلم هم در اين مورد فرقي ندارد. عده ای میگویند تراش قلم در راست دست ها و چپ دست ها باید خلاف هم باشد ولی تجربه خوشنویسی در چپ دست ها نشان میدهد نوشتن با همان قلم عادی یعنی قلم راست دستان بسیار ساده تر است و نتیجه زیباتر میشود.

قلم هم بايد همان طور باشد و تکيه اش روي گودي دست و انتهاي قلم بين انگشت شست و اشاره قرار بگيرد . پس قلم تراشيدن براي هنرجويان راست دست و چپ دست يکسان است.

 نتیجه گیری

چپ دستی به معنی بدخطی و نوشته‌های ناخوانا نیست. امروزه حتی لوازم تحریرهای زیادی متناسب با ارگونومی چپ دست ها طراحی و ساخته شده است اما نکته مهم این است که تفاوت دست راست و چپ در نوشتن را بیاموزید و سعی کنید با استفاده از تکنیک‌های اصولی و مناسب دست خطتان را بهتر کنید. شاید در هر کلاس مدرسه دو یا سه دانش آموز چپ دست حضور داشته باشند که در نگاه اول تعداد کمی است ولی در یک مدرسه با 10 کلاس مختلف این تعداد به بیش از 30 نفر می رسند. بنابراین به معلمینی نیاز داریم که به جای تدریس شیوه‌های قدیمی و منطبق با راست دستی، تکنیک‌های درست نویسی را به چپ دست ها آموزش دهند و این نیازمند اندکی آگاهی و کسب تجربه از استادان خوشنویسی است.