در قسمت اول مجموعه آموزش خط سیمای خانواده (شبکه 1) که به صورت زنده پخش شد؛ نکات مهمی برای شروع یادگیری خوشنویسی مطرح شدند. در بخشی از این جلسه به سوالات بینندگان عزیز برنامه پاسخ داده شد. بعد از پاسخگویی به سوالات بینندگان و علاقمندان به خوش خطی، آموزش زیبا نویسی حروف آغاز گردید. پیشنهاد میشود برای درک بهتر آموزش، برنامه جلسه اول آموزش خط در صدا و سیما (آموزش کامل خط نستعلیق تحریری) را مشاهده نمایید.
سوال اول: آیا برای خوشنویسی استعداد لازم است؟
پاسخ: استعداد بیتاثیر نیست به عنوان مثال در خانوادهای که پدر و مادر خوش خط هستند و به مقوله خوش خطی اهمیت میدهند؛ طبیعتا فرزندان هم همینطور خواهند بود. اما استعداد به تنهایی دلیلی برای پیشرفت نیست. چه بسا هنرجویانی که حتی یک فرد خوش خط در خانواده ندارند و خودشان با پشتکار، پیشرفت چشمگیری در این زمینه داشتهاند.
سوال دوم : نحوه صحیح گرفتن خودکار؛ اصلا شیوه صحیح و غلط دارد؟
آقای لطفعلی خانی شرح میدهند که بله خودکار باید به شکل صحیح در دست قرار بگیرد. ایشان ضمن نشان دادن شیوههای اشتباه گرفتن خودکار درباره روش صحیح میگویند که؛ انگشت شصت و اشاره خودکار را نگه میدارند و انگشت میانی به عنوان تکیهگاه در زیر این دو قرار میگیرد.
سوال سوم : باید با خودکار تمرین کنیم یا مداد؟
پاسخ: برای کودکانی که تازه میخواهند نوشتن را آموزش ببیند؛ مداد توصیه میشود. اما این توصیه خوبی برای بزرگسالان نیست چون باعث ایجاد عادت میشود. بنابراین اگر بخواهند با خودکار ادامه دهند از انجا که لغزندگی خودکار بیشتر از مداد است؛ قطعا برای آنها با دشواری همراه خواهد بود. بزرگسالان بهتر است از ابتدا با خودکار شروع کنند.
سوال چهارم: برای یادگیری خط به کلاس حضوری برویم یا با خودآموز هم میتوانیم خط بیاموزیم؟
پاسخ: قطعا رفتن به کلاس خط بهتر است. اما خوشبختانه اگر کسی واقعا تمایل به یادگیری داشته باشد؛ با تلاش، پیگیری سرمشقهای خوشنویسی و دقت در آموزشها (نظیر همین آموزشها) حتما پیشرفت زیادی حاصل خواهد شد. البته مساله اینجاست که هر کس ضعفهایی در خط دارد که به تنهایی از آنها آگاه نمیشود. برای برطرف کردن این ضعفها پیشنهاد میشود به دورههای تکمیلی و پیشرفته کلاس خوشنویسی مراجعه نمایید.
بعد از پایان پرسشها؛ مطالب جلسه قبل مرور شدند و ادامه برنامه به صحبت درباره اندازهها اختصاص پیدا کرد. مدرس برنامه شش نقطه مساوی (چهار نقطه بالای خط زمینه و دو نقطه پایین خط زمینه) در نظر گرفتهاند و اشاره کردند که به جز حرف (ک، گ، ل، م) همه حروف در قالب این شش اندازه قرار میگیرند.
همچنین یادآور شدند که برای این مهم فرمهای تمرین ویژهای تدارک دیدهاند که آنها را در اختیار کانال سیمای خانواده قرار میدهند. پس از پخش ویدیویی کوتاه از اتاق فرمان، آقای خانی شرح مختصری درباره شیوه استاندارد خوشنویسی میگویند. در این شیوه علاقه مندان در ابتدا باید حروف را به طور جداگانه نسبت به خط زمینه آموزش ببینند، بعد اتصالات متفاوت آنها را و در نهایت نگارش کلمه را بیاموزند.
آموزش حرف «الف» و اتصالات آن :
الف در حالت جدا به صورت یک حمزه است. شروع آن با کمی انحنا از سمت راست همراه است که به سمت چپ منتهی میشود. در حالت اتصال الف فقط و فقط در انتهای کلمات قرار میگیرد که سه حالت دارد.
- حالت اول برای مثال کلمه «با» که در بالا کمی به طرف چپ مایل میشود.
- حالت دوم در زمان اتصال به حرف حرف «ه» است به شکل یک ویرگولِ دو مرحلهای نوشته میشود.
- آخرین حالت در زمان اتصال به حرف «ل» است که به شکل الف در حالت جدا به روی لام مینشیند.
در مورد حرف ( ه و ل) استثنا وجود دارد. اما در باقی موارد اتصالات الف به صورت همان حالت اول (با) نوشته میشود. درباره کلاه الف هم متذکر میشوند که اندازه کلاه الف با خود الف برابر است اما به شکل افقی نوشته میشود و فاصله آن تا الف یک نقطه است.
آموزش حرف « د» و اتصالات آن :
اندازه حرف دال دو نقطه است و ابتدای آن به اندازه نیم نقطه کوتاهتر از انتهای آن میباشد. در حالت اتصال نیز مانند الف فقط و فقط در انتهای کلمات قرار میگیرد که کاملا به شکل حرف «ر» نوشته میشود. در ادامه این مدرس خوشنویسی پس از حرف دال به نگارش حرف «ر» پرداختند و چگونگی نوشتن آن در حالت جدا را آموزش دادند.
آموزش حرف «ر» و اتصالات آن :
ر زمان اتصال به حرف کشیده به صورت ر کوتاه نوشته میشود و بالای خط قرار میگیرد. حالت دوم که ر شمشیری نام دارد با یک انحنای زیبا از خط عبور کرده و تا زیر خط زمینه ادامه مییابد. حالت بعدی اتصال به حرف ک و ب است، مانند ر در حالت جداست با این تفاوت که کمی کوتاهتر نوشته شده و اندکی هم خمیدگی بیشتری دارد.
در انتها آقای خانی نکاتی مهمی را درجهت تکمیل جلسه دوم یادآور شدند:
- اول آن که در هنگام مواجهه با سرمشق خط دقت کنید که حروف کجای خط زمینه قرار گرفتهاند. این اولین و مهمترین اصل در زیبانویسی است.
- نکته دوم آن که به اندازه حروف توجه کنید.
- و به عنوان آخرین مورد؛ به زاویه شروع و پایان هر حرف توجه داشته باشید.
توجه به این سه نکته در خوش خط شدن افراد بسیار موثر است.