قواعد و اصول خوشنویسی و ترکیب
هنرجویان عزیز و علاقه مندان به خط و خوش خطی همیشه باید توجه داشته باشند که مطالب بیان شده در گزارش آزمون برای راهنمایی و پیشرفت دست خط این عزیزان است . از آنجایی که بعضی از ایرادات و مشکلات در خط و زیبانویسی علاقه مندان به این هنر مجددا در این ازمون هم تکرار شده برخود واجب دانستیم یک مرور کلی از مهم ترین نکات را مجددا یادآوری کنیم با استفاده از رعایت این نکات متن های زیباتر و شکیل تری را بنویسیم
مهم ترین نکاتی که در کلیت یک متن باید به آن توجه کرد.
حتی المقدور جایگاه ” کشیده ” در وسط سطر انتخاب شود
بجز شرایط خاص ، معمولا ابتدا و انتهای جمله کشیده نمی شود
نقطه گذاری: امروزه در بیشتر کلاسهای خوشنویسی، نقطه گذاری یکی از اصلی ترین پایه های آموزش است. در صورتی که به نظر می رسد این روش، یک روش مکمل است. در نقطه گذاری، کمتر به موضوع زاویه حروف و کلمات پرداخته می شود و اگر هم اشاره ای شود، بیشتر به صورت مبهم بوده و به درک عمیق نزد هنرجو منتهی نمی شود
نقش نقطه به لحاظ بصری در خط نستعلیق: زیرا انرژی نقطه متمرکز وبدون حرکت است .در واقع نقطه میتواند ایستگاه یا توقفی برای چشم باشد .به بیان دیگر نقطه در خوشنویسی تعادل حرکتی ایجاد می کند.
برای نوشتن یک جمله به خط زیبای نستعلیق رعایت قواعد زیر توصیه میشود:
انتهای سطرکمی بالاترازخط نوشته میشود.
فاصله بین حروف وکلمات درجمله به اندازه یک نقطه قلمی است که با آن مینویسیم.
.برای رسیدن به ترکیب خوب باید حداقل یک کشیده در جمله وجودداشته باشد
رعایت خلوت و جلوت یکی از محسنات خط بشمار می آید که با استفاده از آن نشستن کلمات در کنار یکدیگر هماهنگ شده و خط به کمال مطلوب نزدیکتر میشود . به هر حال رعایت این گونه نکات و استفاده صحیح از سفیدی وسیاهی ها در خط موجب توازن ، تناسب و استواری خاصی در خط میگردد . رعایت چنین مسائلی به سادگی میسر نیست ، خوشنویس باید هوشیاری کامل فضای خلوت را با جلوت برابر کرده تا موازنه بر قرار گردد . خلوت و جلوت در سطر ،بیت، قطعه و متون ادبی مختلف به صور گوناگون دیده می شود .
مثلاً در یک سطر امکان دارد به علت حضور حروف خرد در یک طرف و حروف سنگین در طرف دیگر ،نوعی سردی خاص در سطر ایجاد شود، در اینجاست که خوشنویس باید با انتخاب صحیح مد ها و استفاده از حروف خٌرد که معمولا در اینگونه موارد برای پر کردن فضاهای خالی بزرگتر از حد معمول نوشته میشوند یا با گذاشتن نقطه های کامل شش دانگ در فضای خلوت و با کم کردن نقطه های کلمات از جاهایی که تراکم بیشتری دارند ، سطر را به کیفیت مطلوب برساند.
برای رسیدن به هماهنگی بین کلمات و حرکت موج دار روی سطر ، و رعایت خلوت و جلوت، همچنین برای کوتاه نوشتن مصراع های بلند ، گاهی خٌرد اندامها روی کلمات دیگر به ویژه انتهای سطرها روی حروف دیگر قرار میگیرند ، در این هنگام خرد اندامها کوچکتر از حد معمول نوشته می شوند تا باعث سنگینی زیاد روی حروف دیگر نشده و موجب جلوت زیاد نشوند . با اعمال این روش ، بعضی مواقع ، با قرینه سازی و هماهنگی کشیده ها مانند کلمات : ” سیدا ”و” سیا ” که از لحاظ شکل ظاهری شبیه هم هستند ، زیبایی و تعادل ،،بخصوص در سطر بوجود می آید .
همچنین نقش حروف ترصیف ( ا-د-و-ر-ه-بر-ط-در-… ) و زاویه یکنواخت آنها را در هماهنگ ساختن سطر نباید از نظر دور داشت
کشیده های مجازی
کشیده های مجازی شامل دو دسته میشوند.دسته اول حروفی که در بخش کشیده های حقیقی به آن اشاره شد، یعنی هنگامی که بصورت منفرد باشند و یا آخر کلمه قرار گیرند کشیده حقیقی،و در غیر این صورت کشیده مجازی محسوب میشوند.این حروف عبارتند از:
ب – پ – ت – ث – ف – ی و ن » هنگامیکه در وسط کلمه کشیده شوند ، جزء کشیده های مجازی قرار میگیرند
