جعل دستخط یا نوشته مانند جعل امضا یکی از جرم های قضایی به شمار میرود و در صورت بروز، افراد متخلف تحت پیگرد قانونی قرار گرفته و مجازات جعل دست خط را متحمل می شوند. آیا با شیوه کارشناسی خط از روی کپی، تشخیص قدمت خط توسط کارشناس تشخیص اصالت خط و تشخیص جعل از کپی دست خط آشنانی دارید؟ برای دستیابی به پاسخ این سوالات با ما همراه باشید.
کارشناسی خط از روی کپی و کشف جعل دست خط
تجزیه و تحلیل سند قانونی و دست نوشته که دارای زمینه مشابه با گرافولوژی است بیشتر در مسایل قانونی و دادگاه ها کاربرد دارد. تحلیل سند و دست خط در برخی موارد میتواند نکات کوچکی مثل سن و جنسیت نویسنده را مشخص کند اما به هیچ عنوان سعی در تعیین هویت و شخصیت افراد ندارد. اهداف اصلی خط شناسی در دادگاه و مراجع قانونی را میتوان در تشخیص قدمت خط (تشخیص زمان نوشتن خط)، تشخیص جعل از کپی و کشف راه های اثبات جعل خلاصه کرد. در این مطلب قصد داریم برخی از تکنیک های موثر خط شناسی در دادگاه ها، راه های اثبات جعل دستخط و مجازات جعل دست خط را بیان کنیم.
جعل دستخط یا نوشت
جعل به طور کلی در قانون شامل ایجاد تغییر و یا خلق اثری جدید با تقلید از دست نوشته، امضا یا مهر فردی حقیقی یا حقوقی است که بر خلاف واقعیت باشد. جعل دستخط شامل موارد زیر است:
- ایجاد نوشته یا دست خط جعلی جدید
- از بین بردن یا تغییر جزیی از واژه یا کلمه
- اضافه کردن عبارت یا جمله ای جدید در دست نوشته اصلی
- مخدوش یا نابود ساختن قسمتی از دست نوشته
- تغییرات مربوط به مبلغ و تاریخ
- به هم پیوستن دو نوشته جداگانه و ارائه آن به عنوان یک دست نوشته منفرد
برخورد دادگاه با متهمان به جعل دست خط
مجازات جعل دست خط در ماده 523 تا 542 قانون مجازات اسلامی آمده است. این مجازات ها بر مبنای نحوه جعل به دسته های گوناگونی تقسیم بندی می شوند. در ادامه برخی از مهمترین موارد آن ذکر شده است:
- در صورتی که جعل دست خط و نوشته یا سند بر اساس سوء استفاده از موقعیت و جایگاه ارکان دولتی و یا تقلید از مقامات تراز اول کشور باشد دارای مجازات های سنگین حبس و جزای نقدی خواهد بود.
- در جعل معافیت پزشکی از نظام وظیفه؛ فرد جاعل با علم به جعل دست خط پزشک به حبس از شش ماه تا یک سال یا به پرداخت جزای نقدی محکوم خواهد شد.
- تصدیق نامه های جعلی و خلاف واقعیت که موجب خسارت و زیان برای افراد یا دولت شود علاوه بر پرداخت جزای نقدی به شلاق تا 74 ضربه محکوم خواهد شد.
- در سایر موارد جعل دست خط و نوشته توسط افراد حقیقی؛ جاعل در صورت بروز خسارت ضمن جبران آن به حبس و جریمه نقدی محکوم می شود.
نکته: هر گونه تغییر و دستکاری در مدرک اشتغال به تحصیل، تاییدیه تحصیلی یا ریزنمرات دروس دانشگاه یا موسسات غیر انتفاعی داخلی یا خارجی مصداق جعل دست خط یا سند به شمار می روند. در صورتی که جاعل با علم به جعل از این مدارک استفاده نماید و از کارمندان سازمان های زیربط نیز باشد به اشد مجازات خواهد رسید.
کارشناسی تشخیص دست خط جعلی
پس از تسلیم ادعای فرد شاکی مبنی بر جعل دست خط یا سند، دادگاه از طریق مراجع زیربط موظف به پیگیری و ارائه نتیجه کارشناسی خواهد بود. در این موارد برای تشخیص دست خط جعلی در صورتی که فرد در قید حیات باشد؛ با استفاده از کاغذ و جوهری یکسان چند نمونه دستخط (حداقل سه کپی از یک نامه یا متن کامل و 20 نسخه از امضاء) دریافت می شود. در صورت عدم دسترسی به فرد حقیقی از سایر روش های تشخیص و یا نمونه های موجود و مورد تایید دادگاه استفاده خواهد شد.
- کارشناس خط شناسی به دنبال تفاوت های میان دست خط ها می گردد. این تفاوت ها میتوانند از اشتباهات جاعل نشات بگیرند.
- سپس مقایسه ای بین پایه خط روی کاغذ انجام می شود. روی کاغذهای خط دار توجه به روی خط یا بالای خط نوشتن متمرکز است و در کاغذهای بدون خط جهت صعودی یا نزولی نگارش مورد توجه قرار می گیرد.
- فاصله بین حروف اندازه گیری می شود. با استفاده از ابزار اندازه گیری فاصله دقیق بین حروف تعیین می شود. فاصله بین کلمات میتواند نقش موثری در کشف دست خط های جعلی داشته باشد.
- میزان ارتفاع کلمات جای گیری آن ها نسبت به یکدیگر بررسی می شود.
افرادی که به جعل دست خط و نوشته مبادرت میکنند برای تقلید و کپی کردن از خط اصلی باید اندکی کندتر بنویسند. همین عاملی برای قطع شدن جوهر خودکار در برخی کلمات یا عبارات است. بررسی و کشف چنین نکات ظریفی جزئی از تکنیک های کارشناسان خط شناسی محسوب می شود. موارد فوق برخی از اصول اولیه برای کشف دست خط جعلی است. میتوانید اطلاعات تکمیلی نظیر تحلیل و بررسی مایل نوشتن، اثر و فشار قلم روی کاغذ و .. را در پست قبلی با عنوان شیوه های روانشناسی خط (گرافولوژی) و تجزیه و تحلیل خط مطالعه نمایید. برای تشخیص قدمت نوشته از روش های آزمایشگاهی استفاده می شود. به این ترتیب در صورت ادعای فردی مبنی بر درج نوشته ای جدید در زمانی خارج از موعد ایجاد دست خط اولیه، میتوان از این راهکار برای تعیین صحت و سقم ادعا استفاده نمود.
جمع بندی
نحوه خط شناسی در دادگاه و مراجع قانونی مبتنی بر تشخیص زمان نوشتن خط و اثبات جعل دست خط و نوشته است. اسنادی چون وصیت نامه های غیر رسمی یا محرمانه و دست نویس های هبه و بخشش که ثبت نشده اند، برخی از پر تعدادترین نمونه های جعل دستخط به شمار می روند. در این مطلب با ارائه راهکارهای کارشناس تشخیص اصالت خط در کشف جعل دستخط و نحوه خط شناسی در دادگاه سعی شد تا اطلاعاتی مفید در زمینه تشخیص زمان نوشتن خط و مجازات جعل دستخط در اختیار شما خواننده گرامی قرار بگیرد. برای آگاهی از مصادیق تقلب در امضا میتوانید به مطلب «جعل امضا، روش های تشخیص و جرائم جعل امضا» مراجعه کنید.
